Deze blog is geschreven in het kader van de Blogtournee over het boek Wildgroei van Rob Hengeveld.
Wasted World
Wildgroei (het boek is vertaald uit het engels, de oorspronkelijke titel is Wasted World) geeft een indringend overzicht van de huidige situatie op onze aarde. Deze situatie is onhoudbaar is de centrale boodschap van Rob Hengeveld. En dit komt voornamelijk door het te grote aantal mensen. Uitputting en verspilling van grondstoffen, uitputting en vernietiging van ons milieu, piekolie, afvalproductie, zoetwatercrsis, luchtvervuiling, opwarming, biodiversiteit, ontbossing en bodemvernietiging. Al deze onderwerpen komen aan bod. Rob Hengeveld benadrukt in zijn analyse van de problematiek dat het belangrijk is al deze zaken in samenhang te bestuderen. En omdat hij dit daadwerkelijk doet, is Wildgroei een belangrijk – en tegelijkertijd ook huiveringwekkend – overzichtswerk, dat haarfijn uitlegt hoe niet-duurzaam wij momenteel bezig zijn en tot welke rampen dit kan leiden en al leidt.
‘Het is geen optimistisch boek’, zegt Rob Hengeveld al in de inleiding. Andere quotes uit de inleiding bevestigen dit beeld: ‘Het wil een waarschuwing zijn’ en ‘… het geeft een ontnuchterende beschrijving …’. Rob Hengeveld geeft echter ook aan dat het niet alleen maar een somber boek is. De stelling van Rob Hengeveld is: als we niet alleen weten, maar ook daadwerkelijk begrijpen wat er aan de hand is, is er een belangrijke basis voor het nemen van maatregelen gelegd.
Wavemaking World
Als ik informatie hoor of lees over duurzaamheid, vraag ik me altijd af hoe dit gebruikt kan worden om verandering naar een duurzamere wereld in gang te zetten. Zo ook bij dit boek. Tijdens het lezen van het boek kwam bij mij steeds de vraag op: is ‚het begrijpen’ van de ernst van de situatie voldoende om een ommekeer te bewerkstelligen? Zelf geloof ik in het belang van het persoonlijke verhaal in combinatie met de inhoudelijke boodschap. Voor mij schuilt daarin de kracht van wat ik noem de Wavemaker – de gangmaker van de benodigde verandering naar duurzaamheid.
Daarom ben ik in het boek Wildgroei op zoek gegaan naar de Wavemaker in Rob Hengeveld. En een eerste aanwijzing vond ik al heel vroeg in het boek, nog voor de inhoudsopgave.
„Voor Claire, die mij gevraagd heeft om dit boek te schrijven, en voor Eke, Sytse en Ilona die in deze wereld moeten leven”
Daaruit spreekt bezorgdheid. Bezorgdheid die ik herken. Zonder specifiek te worden is het duidelijk – althans voor mij – dat de schrijver hier verwijst naar één van de meest basale, maar ook diepgewortelde menselijke fenomenen: de relatie met, en de zorg om kinderen. En met deze zin geeft hij inhoud aan de omvang van zijn zorg over het onderwerp van zijn boek. Persoonlijker kan bijna niet.
Ik heb via email vragen gesteld aan Rob Hengeveld. Onder andere over de opdracht in het boek en over zijn bezorgdheid. Zijn antwoord was uitvoerig, maar samengevat kort en krachtig: „Ja, ik ben heel bezorgd”.
En ook in het nawoord van Wildgroei is de bezorgdheid – zij het in meer beschouwende vorm – terug te vinden. ‚Wanneer realiseren we ons dat ons vertrouwen in een automatisch humaan stabiliseringsproces dat tot precies het juiste duurzame evenwichtsniveau leidt nergens op gebaseerd is?’. Aan de formulering van deze vraag gaat de analogie van het sprookje De Nieuwe Kleren van de Keizer vooraf. Verwijzend naar de huidige situatie van de aarde en naar ons huidige handelen vraagt Rob Hengeveld zich af: ‘Waar is het kleine meisje dat roept dat de keizer naakt is?’ Ik vroeg Rob Hengeveld of zijn boek Wildgroei zijn eigen roep is en of hij daarmee het kleine meisje is. Zijn antwoord luidde: „Het kan ieder van ons betreffen. Het gaat om de persoonlijke realisering van wat er gebeurt. Wij moeten in zekere zin dus allemaal dat meisje zijn. Op die manier bent U dus zelf ook dat meisje. Zonder uzelf centraal te stellen, net zomin als ik dit doe. We moeten het allemaal doen, allemaal in actie komen. Allemaal zelf en doorvoeld, op onze eigen manier kijken wat we kunnen doen”
Van Wasted World naar Wavemaking World
Rob Hengeveld schreef dit boek – zo zei hij mij – vanuit zijn overtuiging dat je eerst moet begrijpen wat er gebeurt, hoe het gebeurt, waar het toe leidt, om het vervolgens emotioneel tot je door te kunnen laten dringen, om het diepe, meer emotionele, minder intellectuele besef te krijgen.Mijn stelling is dat een diepe bewustwording aan de basis ligt van het initiëren van verandering en dat we de bijbehorende feiten pas écht willen en kunnen begrijpen als we in ons bewustzijn geraakt worden.
Het is niet mijn bedoeling om in deze blog uit deze kip-ei cirkel te komen. Dat vind ik ook helemaal niet nodig. Met Wildgroei heeft Rob Hengeveld een zeer belangrijk bijdrage ingebracht in de groeiende beweging om te komen tot grotere bewustwording voor een meer duurzame wereld. Ik ben het van harte met hem eens dat we alle acties nodig hebben, ieder op zijn eigen doorvoelde manier om verandering naar die duurzame wereld in gang te zetten. En voor mij is het helder dat je een enorme persoonlijke betrokkenheid met het onderwerp moet hebben om een dergelijk uitvoerig boek te schrijven over zo’n complex onderwerp waarin controverses niet uit de weg gegaan worden.
Dus ik bedank Rob Hengeveld voor het schrijven van dit boek. En ik dank hem voor de persoonlijke kant die hij heeft willen laten zien in ons email verkeer. Voor mij is Rob Hengeveld een Wavemaker.
Lees hier de andere blogs over Wildgroei die in het kader van de blogtournee geschreven zijn.