In de afgelopen weken mocht ik weer boeiende en leuke workshops begeleiden waarin samenwerkingen werden gesmeed. Allemaal krachtenbundelingen met daarin een grote diversiteit aan bedrijven en organisaties. Mijn uitdaging hierin is een beweging te laten ontstaan waarin de wens ontstaat: ‘dit gaan we gezamenlijk oppakken!’
Daarnaast volgde ik enkele interessante bewegingen in de actualiteit. De overheid presenteerde de lang verwachte Green Deals. Wall Street wordt al enkele weken bevolkt door een groep mensen onder de naam Occypy Wallstreet en deze beweging verspreid zich zeer snel over de rest van de wereld.
In mijn werk en ook in zaken die mij opvallen in de actualiteit ben ik altijd op zoek naar de verbindende factor. Wat maakt dat bij mensen de neuzen dezelfde kant op gaan staan? Wat zorgt ervoor dat een beweging groeit – even los van de communicatiemiddelen en social media aandacht – ? Het antwoord ligt in de termen waarden en doelen. Ik zal hier mijn belevenissen en bevindingen van de afgelopen week delen, gezien door een ‘waarden en doelen’ bril.
De workshops die ik faciliteerde hadden vooraf geformuleerde doelen als startpunt. Doordat ik de deelnemers en de heersende problematiek goed ken – in dit geval ging het om krachtenbundeling om jongeren te interesseren voor de watersector – kon ik de partijen om de tafel krijgen door aan te kondigen: “We gaan gezamenlijk een opleiding x opzetten’, of “We gaan gezamenlijk y jongeren benaderen met boodschap z”. Een concreet doel formuleren was hier dus waardevol om de de samenwerking te initiëren.
Tijdens de workshops werd er echter veel meer over waarden dan over het doel gediscussieerd.Voorbeelden van discussies die werden ingebracht waren: “Vinden we het ook belangrijk om basisscholen bij ons plan te betrekken?” en “Vinden jullie ook niet dat de maatschappelijke relevantie van water de kern van onze boodschap zou moeten zijn?”. Dit lijken thema’s die buiten het onderwerp – het doel – van de workshop vallen. Toch grijp ik in deze fase van samenwerking niet in bij dergelijke discussies. Ze geven namelijk de mogelijkheid om elkaars waarden af te tasten en elkaar dus beter te leren kennen. Als er ook een zekere consensus over dergelijke waarden ontstaat, dan zorgt dit voor een stevig fundament onder de gezamenlijke doelen. Doelgericht samenwerken is dus prima, maar altijd in combinatie met gedeelde waarden.
De Occupy Wallstreet beweging vind ik een voorbeeld van een sterk waardegedreven beweging. Er is geen helder doel geformuleerd, zoals bijvoorbeeld bij demonstraties om meer loon. In de media wordt daar ook met enige verbazing over geschreven. De demonstraties zijn een uiting van onvrede en verontwaardiging ‘over economische ongelijkheid en hebzucht’ en over de bescherming die banken en multinationals kregen van de overheid. Aan deze onvrede en verontwaardiging liggen klaarblijkelijk breed gedeelde waarden ten grondslag, die een sterk bindende werking hebben. De Occupy beweging groeit verspreid zich namelijk zeer snel over de gehele wereld.
Ook volgde ik met veel interesse het bekendmaken van de Green Deals. De overheid verzamelde en selecteerde meer dan 50 projecten in hun streven om te helpen lokale duurzame projecten van de grond te krijgen. Er werd benadrukt dat er geen subsidies gegeven zouden worden, maar dat ‘belemmerende maatregelen weggenomen zouden worden en een coördinerende rol opgepakt’. In de media werd de nodige kritiek geuit op de Green Deals en op de overkoepelende Green Deal. De Green Deals zouden een verzameling losse projecten zijn en de overkoepelende Green Deal doet geen concrete uitspraak over een doel of ambitie van de overheid ten aanzien van bijvoorbeeld duurzame energievoorziening.
Vanuit mijn optiek ontbreekt het bij de overkoepelende Green Deal zowel aan gezamenlijke doelen als aan gedeelde waarden. Iedere afzonderlijke Green Deal – vaak overigens op hun beurt door mij gerespecteerde samenwerkingsverbanden – zoekt de overheid op met een eigen doel. Een verbindende visie, die appelleert op waarden van de individuele Green Deals ontbreekt. Hierdoor is onduidelijk wat dienend is aan deze verbinding en ontstaat er geen samenvloeiende beweging, die ervoor zorgt dat via de individuele Green Deals duurzaamheid in Nederland naar een hoger plan getild wordt.
Gezamenlijke doelen en gedeelde waarden zijn dus allebei noodzakelijk voor succesvolle samenwerkingen. Een gezamenlijk doel kan gedeelde waarden voor een deel vervangen, maar nooit geheel. Waarden zijn als cement tussen de bouwstenen van het geformuleerde doel en daarmee een essentieel onderdeel van het tot stand komen van samenwerking. En soms kunnen de gedeelde waarden zo sterk zijn dat het doel niet (meer) geformuleerd hoeft te worden
Gebruik dus altijd een bewuste balans tussen waarden en doelen in je sturing van samenwerking. Ze hebben allebei een doel en zijn beiden van waarde!
Meer lezen over de Green Deal: