Zonnepanelen op het dak, een OV-pas voor de medewerker, FSC papier in alle printers, Fairtrade koffie in de koffiemachines. De werkplek verduurzamen is eigenlijk relatief eenvoudig en hoeft niet veel tijd te kosten. Wat geld beschikbaar hebben helpt natuurlijk.
Als je een stap verder wilt gaan, kies je voor een meetsysteem, komt er een handboek duurzaam inkopen en een communicatiecampagne. Dit kost al wat meer tijd, maar is te doen vanuit een projectteam of de duurzaamheidsafdeling.
Niets mis met deze acties. Maar bedrijven die deze wegen zijn ingeslagen, merken dat er toch een moment komt waarop het verduurzamen stagneert.
Er zijn twee essentiële zaken die aan de basis liggen van duurzaamheid die verdergaat *)
In de eerste plaats moeten alle medewerkers in het bedrijf een positieve houding ten opzichte van duurzaamheid hebben. Duurzaamheid moet als vanzelfsprekend onderdeel zijn van hun denken en handelen. Duurzaamheid is niet een afdeling. Duurzaamheid is een grondslag. Pas dan kom je verder na de projectmatige acties waar vaak mee gestart wordt.
Ten tweede – en eigenlijk is dit hét startpunt van duurzaamheid – moet het doel, beter gezegd de bedoeling, van het bedrijf duurzaam zijn. Een betere omschrijving voor duurzaam is hier ‘van betekenis zijn’. Van betekenis voor de aarde, de maatschappij en de mensheid.
Dé bijbehorende vraag, die elk bedrijf zou moeten stellen is
Waarom zijn wij als bedrijf op aarde? Wat komen wij brengen? Wat dragen we bij aan een duurzame aarde, aan de maatschappij, de mensheid? Ofwel: duurzaamheid? WHY ON EARTH?
En nee, we hebben het hier niet over een bijdrage vanuit een deel van de winst, of andere manieren om maatschappelijke betrokkenheid te tonen. Het gaat hier om de bijdrage die met het hoofdproduct of dienst geleverd wordt.
Voor de nodige bedrijven zal dit een confronterende vraag zijn. Maar moedige en visionaire bedrijven durven deze vraag aan zichzelf te stellen.
Kijk bijvoorbeeld naar een bedrijf als DSM.
Ooit begonnen als staatsmijnbedrijf in steenkolen, is DSM nu actief in gezondheidsmarkt. Als dit bedrijf geen ommezwaai had durven maken bestonden ze nu niet meer. Op de website van DSM is te lezen dat “Verbetering van kwaliteit van leven voor huidige en toekomstige generaties” centraal staat in de strategie. Dat is een helder antwoord op de vraag ‘Why on Earth?’
Ook wordt vermeld dat de missie wordt gedragen door de kernwaarde “DSM’s activiteiten moeten bijdragen aan een duurzame wereld”. Van steenkolen, via bulkchemie naar vitamines en hoogwaardige materialen. Er valt ongetwijfeld nog wat aan te merken op DSM als het over duurzaamheid gaat. Maar het is een goed voorbeeld hoe duurzaamheid en de ‘betekenis economie’ in de kern van het bedrijf zitten.
*) een eindpunt of ultieme definitie van duurzaamheid is niet te geven. Dat maakt het enerzijds lastig om een doel te stellen. Maar anderzijds maakt dit het ook makkelijk om minder verantwoordelijkheid te nemen dan zou kunnen.